Nu de laatste stakingsactiviteiten van donderdag erop zitten, sluit ook ons liveblog. Vrijdag gaan de activiteiten nog volop door in het hele land. Zo wordt er onder meer in Winschoten tijdens een mars letterlijk geschreeuwd om aandacht (‘neem potten, pannen, spandoeken, toeters en bellen mee’), kunnen kinderen, ouders en grootouders naar de voorstelling Juffenballet in Rotterdam en gaan in Gouda basisschoolleerlingen zelf marcheren met spandoeken en stoepkrijt.

De basisschoolleraren in Heiloo vragen aandacht voor de problemen in het onderwijs met een fietstocht door het Noord-Hollandse boslandschap en langs scholen in Bergen en Schoorl. Donderdagochtend stapt de eerste groep docenten op de e-bike, gesponsord door de lokale fietsenmaker, om vervolgens hun collega’s bij de volgende school op te halen.

Hoe langer de dag vordert, des te groter de fietsclub. Uiteindelijk trekt er een peloton van 120 leerkrachten door de straten. Bij de een-na-laatste halte parkeren ze de fiets; de laatste twee kilometer gaan ze te voet.

Onderweg proberen ze een antwoord te formuleren op de vraag hoe ze het onderwijs van de toekomst moeten inrichten. Een van de aangedragen ideeën is om inhoudelijke onderwijsplannen meer door docenten te laten ontwikkelen. De huidige plannen zijn te veel van ‘bovenaf’ afkomstig, vinden veel leerkrachten.

Een voorbeeld is de middenschool, waarin het advies voor het voortgezet onderwijs niet al in groep 8, maar op een later moment wordt gegeven, zodat kinderen zich in de tussentijd kunnen ontwikkelen. ‘Hoeveel docenten zijn bij dat hele plan betrokken geweest?’, vraagt Robert Smid zich retorisch af. ‘Leerkrachten bezitten zo veel creativiteit. Laat ze die ontplooien.’

Smid is bestuurder bij onderwijskoepel ISOB, eerder was hij basisschooldocent in Amsterdam. In al die jaren heeft hij ‘een tweede economie binnen het onderwijs zien ontstaan. Huiswerklessen, privéscholen, bijlessen… We hebben het allemaal maar laten gebeuren. Terwijl juist dat kansenongelijkheid in de hand werkt: alleen de ouders die het kunnen betalen, kunnen hun kind dat laatste zetje geven.’

Als hij in het volgende kabinet minister van Onderwijs zou worden, dan zou Smid ‘standaard drie dagen per week vrijmaken om te praten met de docenten’, belooft hij. ‘Ook zou ik vechten voor mijn budget en dat verstevigen. We zitten verdorie in economische hoogtij. De huidige minister blijft veel te lang in de ambtelijke modus hangen.’

Directeur Gijs Nolet van basisschool de Springschans in Heiloo knikt. ‘Onderwijs, zorg en politie zitten tegenwoordig in de marge van de maatschappij. We moeten weer naar het midden. We moeten ons belang voor de samenleving beter verwoorden’, aldus Nolet. ‘Er liep net een jongetje over het schoolplein, Stein, met een bordje waarop stond: ‘Niet protesteren, ik wil leren’. Dat vind ik geweldig.’ (Thomas Borst)

Een van de terugkerende punten bij de onderwijsstakingen is het salaris. Meer geld zou de loonkloof tussen het primair en voortgezet onderwijs moeten dichten, de sector meer marktconform maken en het beroep aantrekkelijker maken voor nieuwe leerkrachten. Maar hoeveel verdient de leraar nu eigenlijk?

De meeste basisschoolleraren starten in de schaal L10. Volgens de cao primair onderwijs 2019-2020 geldt daarvoor een bruto minimummaandsalaris van 2.678 euro en een maximum van 4.113 euro. Leraren kunnen eventueel doorgroeien naar de hogere schalen L11 (2.758-4.434 euro) en L12 (2.812-4.070 euro) door zich bijvoorbeeld te specialiseren en een bepaald minimumaantal lesuren per jaar te draaien.

Voor docenten die lesgeven op middelbare scholen geldt nog de cao voortgezet onderwijs 2018-2019. Starters in het voortgezet onderwijs komen terecht in schaal LB (minimaal 2.747 euro bruto, maximaal 4.186 euro bruto) of LC (minimaal 2.764 euro, maximaal 4.878 euro bruto). Leraren in de hoogste schaal, LD, krijgen een brutosalaris van minimaal 2.775 euro en maximaal 5.546 euro per maand. Voor de hogere schalen moeten leerkrachten onder meer lesgeven aan heterogene groepen, leerlingen met complexe problemen begeleiden en helpen met het ontwikkelen van het lesaanbod.

Eerder deze maand, toen werkgevers en vakbonden het nieuwe cao-akkoord voor het primair onderwijs tekenden, twitterde het ministerie van OCW dat een basisschoolleraar gemiddeld 4.400 euro bruto per maand verdient. Een nogal misleidende berekening, reageerden veel leraren, omdat het gros van de docenten in de lagere salarisschalen zit en slechts een klein deel in de hogere.

Het begint zachtjes te miezeren, maar dat houdt een groepje kinderen bij het winkelcentrum Reigersbos in Amsterdam-Zuidoost niet tegen om nog even een balletje te trappen. Ze genieten duidelijk van hun vrijheid op een doordeweekse dag. Er wordt hard gegild wanneer de bal ineens vijf meter de lucht in schiet.

Amsterdam-Zuidoost is hard getroffen door het lerarentekort. Basisschool de 16e Montessori Gaasperdam moest in september nog haar deuren sluiten, omdat er niet voldoende leraren waren om voor de klas te staan. 111 leerlingen waren gedwongen op zoek te gaan naar een nieuwe school.

Melvin (42) zit met zijn zoontje in de speeltuin een broodje te eten. Hij was toevallig deze dagen vrij en ondervond dus geen last van de staking. ‘Ik heb echt respect voor die leraren, als ik zie wat die allemaal doen voor mijn kind.’ Hij geeft toe dat het lastig is om constant opvang te vinden tijdens de stakingen. ‘Maar weet je, die mensen hebben ook gewoon gezinnen die ze moeten onderhouden en daarnaast zijn we ruim op tijd op de hoogte gesteld.’

Ishmary (33) is niet blij met de stakende leraren. ‘De opvang kost 70 euro per dag’, zegt ze verontwaardigd. ‘Ik kan dat gewoon niet voor twee dagen betalen’. Haar dochter Marilyn (4) trekt ondertussen aan haar arm. Als reactie op de vraag of zij het erg vindt dat de juf staakt, moet ze giechelen. ‘Nee, ik ben lekker vrij vandaag.’

Ishmary weet dat zij niet de enige ouder is die zich in allerlei bochten moet wringen om opvang voor haar kind te verzorgen. ‘We gaan de komende twee dagen naar mijn zusje in Den Haag. Dat retourtje met de trein is goedkoper dan 140 euro aan kinderopvang.’ Met een rood rolkoffertje in de hand, haasten Ishmary en Marilyn zich naar het station. (Julianne van Pelt)

Tussen de helmgrasduinen van Egmond aan Zee duwt leerkracht Edwin de Groot (44) mevrouw Schouten (96) vooruit. Weinig protestacties in Nederland zullen zo’n vredelievend karakter hebben als die in het Noord-Hollandse kustplaatsje. ‘Als we dan toch het werk stilleggen, dan willen we ons graag inzetten voor de zorg, waar ze óók handen tekort komen’, zegt De Groot. ‘Daarom bied ik vandaag samen met acht collega’s van basisschool de Driemaster ondersteuning in het verzorgingstehuis.’

Er was een strak programma uitgestippeld: ’s ochtends helpen met de bingo, koffie en thee schenken, de lunch verzorgen en de bedden verschonen. Inmiddels zijn de leerkrachten bij het middagprogramma aanbeland, waarbij ze de bejaarden helpen met de boodschappen. De Groot en collega Annemarie Melchers (55) brengen een opgetogen mevrouw Schouten naar de lokale supermarkt – zo vaak komt ze immers niet buiten de deur.

De Groot geeft les aan groep 7 en 8 en is de enige mannelijke leerkracht op zijn basisschool. Hij werkt twintig jaar in het onderwijs en heeft nooit iets anders gewild. ‘Ik zie de opvoeding als een taart. Wij leerkrachten vormen de bodem van die taart; hoe steviger die bodem, hoe beter beslagen ten ijs de kinderen de samenleving instappen’, zegt hij terwijl hij de rolstoel met tegenwind een heuvel opduwt. ‘Het mooie aan het onderwijs is het bijbrengen van nieuwe dingen, laten zien hoe de wereld werkt, verwonderde ogen als een kind iets nieuws ontdekt: dat maakt je werk zo waardevol.’

Collega Annemarie Melchers werkt korter in het onderwijs. Ze heeft eerder bij een bank en een makelaarskantoor gewerkt en is op latere leeftijd gestart met de Pabo. Van die carrièreswitch heeft ze nog geen moment spijt, al erkent ze wel dat de werkdruk enorm hoog is. ‘Vroeger, zo’n vier jaar geleden hadden we een ‘invalpool’ waar we uit konden putten. Daarin zaten zij-instromers en beginnende leerkrachten die konden invallen waar nodig. Maar die pool is uitgedroogd. We moeten alles intern oplossen. Er zijn geen invallers meer.’

Volgens De Groot moet de staking ook laten zien hoe mooi zijn vak is. ‘Om de aantrekkingskracht van de Pabo te vergroten, moet de opleiding praktischer. Geef docenten zelf meer ruimte om invulling te geven aan lessen, verleng stages van één dag naar vijf dagen. Natuurlijk heeft iedereen een theoretische basis nodig, maar de huidige studie ontbeert te veel praktijkervaringen.’

Over het algemeen is er begrip bij de ouders voor de staking. Al deed woensdag wel een boze vader zijn beklag, die alweer thuis moest werken of een oppas moest zoeken. Maar na een kort gesprek is ook hem duidelijk waar de grieven van de docenten liggen. ‘En door ons aan te bieden bij het verzorgingstehuis, hopen we iedereen in het dorp tevreden te houden.’ (Thomas Borst)