Advocaat: verklaringen Fred R. en Peter la S. doorstaan de betrouwbaarheidstoets niet
Wat de verdediging betreft shoppen de aanklagers uit de tientallen verklaringen uit dit immense strafdossier. Janssen noemt tal van voorbeelden van tegenstrijdigheden.
Zo hebben de advocaten-generaal in het hoger beroep van het Passageproces betoogt dat kroongetuige Fred R. betrouwbaar is. Dit deden ze mede op basis van de verklaring van Sjaak B. Deze veroordeelde wapenhandelaar B. verklaarde - in tegenstelling tot andere getuigen - dat Fred R. niet de bestuurder van de motor was ten tijde van de liquidatie op Cor van Hout in 2003.
Janssen wijst erop dat tijdens het Passageproces werd gesteld dat Cor van Hout in opdracht van crimineel John Mieremet dood werd geschoten door Joegoslavische huurmoordenaars. 'Nu, twee jaar later, zegt het OM hier iets totaal anders over.' Holleeder zou de opdracht hebben gegeven. In maart 2018 werd bovendien Sjaak B. na een verklaring van Astrid Holleeder gearresteerd voor betrokkenheid bij de moord op Van Hout. Inmiddels is hij hiervoor weer vrijgelaten.
Wat de verdediging betreft zouden de verklaringen van de kroongetuigen Fred R. en Peter la S. überhaupt niet gebruikt moeten worden in dit proces. De afspraken die het OM met hen maakte zijn - in hun ogen - in strijd met de regels. Als de rechters besluiten om de verklaringen wel toe te laten als bewijs, hopen de advocaten dat ze zeer kritisch zullen zijn. Want volgens hen doorstaan ze de betrouwbaarheidstoets niet.
'Dat was het voor vandaag', besluit Sander Janssen. Morgen wordt de zitting hervat.
Advocaat Janssen: Het OM draait
De verdediging is gestart met het laatste deel van het pleidooi voor vandaag. Nu bespreekt advocaat Sander Janssen de verklaring van kroongetuige Fred R.
Toen Fred R. als verdachte in eerste aanleg in het Passageproces terechtstond werd hij door het OM als leugenaar gezien, stelt Janssen. Maar als kroongetuige vinden ze hem opeens wel betrouwbaar, vervolgt de advocaat. Volgens hem gaat het er bij de aanklagers om: wie wil je geloven? ‘Wie past in je verhaal? Welke persoon heb je op welk moment nodig?’
Hij haalt een voorbeeld aan uit het Passageproces: in eerste aanleg werd een verklaring van ooggetuige niet betwist, in hoger beroep werd de verklaring van deze mevrouw als onjuist neergezet. Haar verklaring zou niet in lijn zijn met de kroongetuigenverklaring van Fred R.
‘En zo zijn er meer voorbeelden’, zegt Janssen. ‘Wij, advocaten, worden blij van dit soort draaien: het maakt ons duidelijk dat het Openbaar Ministerie zijn verhaal aanpast als de verklaringen niet in het gewenste scenario passen. Tegengestelde varianten worden met grote mate van stelligheid gebracht.’
'Osdorp eerst? Het is niet meer vast te stellen dat dit is gezegd'
Eén van de belangrijkste onderdelen van de verklaring van Peter la S. gaat over een ontmoeting op het Amsterdamse Gelderlandplein. Enkele dagen voor de moord op Kees Houtman in 2005 zou La S., in het bijzijn van huurmoordenaar Jesse R., Willem Holleeder zijn tegengekomen op dit plein. Toen zou Holleeder hebben gezegd: 'Osdorp eerst.' Volgens justitie bewijst dit dat Holleeder een moordopdracht gaf.
La S. kwam pas vijf jaar later met deze verklaring, en niet meteen nadat hij kroongetuige werd in 2006. Volgens Janssen is het bovendien niet erg waarschijnlijk dat deze ontmoeting op deze wijze heeft plaats gevonden. Hij wijst erop dat het OM juist een beeld van Holleeder schetst als een uiterst voorzichtige crimineel, iemand die zich nooit openlijk uitliet over moordopdrachten. 'Dat strookt niet met het verhaal dat Holleeder op het Gelderlandplein, in het openbaar en waar iedereen het kan horen, tegen een erkend hitman zegt: Osdorp eerst.'
Wat Janssen betreft moeten de aanklagers beter uitleggen waarom zij denken dat deze verklaring van La S. wel juist is. De advocaat vindt namelijk dat het onmogelijk is om dit vast te stellen. 'U kunt dit niet als bewijs gebruiken, er is niet meer vast te stellen wat er is gezegd.'
Volgens Janssen vertelt kroongetuige La S. een 'wisselend, grillig en een weinig eenduidig verhaal'.
OM maakt zich schuldig aan 'cherry picking 2.0', aldus verdediging
Het verdedigingsteam van Holleeder beschuldigt de aanklagers van ‘cherry picking 2.0’. De officieren zouden te gemakkelijk stukjes bewijs bij elkaar hebben geplukt. Daarbij zouden ze niet hebben uitgelegd waarom ze bewijs dat een ander scenario ondersteunt, hebben weggelaten.
Zo zitten er in het dossier ook getuigenissen die erop duiden dat kroongetuige Peter la S. niet volledig de waarheid spreekt.
Juist in de zaak tegen Willem Holleeder is er veel te weinig zicht gekomen op de betrouwbaarheid van de getuigenis van La S., stelt Janssen. Hij vraagt de rechters om - als ze de verklaringen van La S. als bewijs willen gebruiken - heel kritisch te zijn.
La S. zou in 2006 hebben gezegd dat huurmoordenaar Jesse R. van Willem Holleeder een half miljoen kreeg voor de liquidatie op Cor van Hout (2003). Later, in 2011, heeft La S. ontkend dat hij dit heeft gezegd. Volgens Sander Janssen heeft La S. wel vaker een draai gemaakt in zijn verklaringen.
Ook stelde La S. dat huurmoordenaar Jesse R. had gezegd dat hij de ‘power van Holleeder’ achter zich had. Dat zou zijn geweest rond 2005, aldus één van die verklaringen. ‘Maar er is ook een verklaring van La S. waarin hij zegt dat Jesse R. dit in 2002 zou hebben gezegd.' Het moment waarop Jesse R. de opmerking over de 'power van Willem' zou hebben gemaakt, is relevant. In 2003 werd Cor van Hout vermoord, Jesse R. zou de opdracht voor deze liquidatie hebben gekregen van Willem Holleeder.
Volgens Janssen klinkt het 'misschien als muggenzifterij over details'. 'Maar om deze details gaat het.' Hij wijst bovendien op tegenstrijdige verklaringen. Zo staat een verklaring van misdaadverslaggever Peter R. de Vries haaks op die van Peter la S. 'Liegt De Vries hier, of liegt La S. hier? Ik weet het niet.'
Advocaat: 'Waar is de top van het OM vandaag?'
Wat Janssen betreft had de top van het OM hier vandaag ook moeten zitten. ‘Dat is jammer.’ Hij stelt dat ze dan hadden kunnen horen hoe de verdediging aankijkt tegen de manier waarop het OM deals sluit. Hij verwijst naar afgelopen vrijdag. Toen eiste het OM een levenslange celstraf tegen Willem Holleeder. De top was ‘als steunbetuiging’ voor de aanklagers toen wel aanwezig. Volgens Janssen had de OM-top vandaag kunnen horen dat ze verkeerde interpretatie geven aan de regels omtrent kroongetuigen.
'Je bent geen paranoïde wantrouwige raadsman als je dat verband ziet'
Bij de inzet van kroongetuige Fred R. plaatst Sander Janssen ook kanttekeningen. ‘Ook met hem zijn vergaande afspraken gemaakt op het gebied van getuigenbescherming’, stelt de advocaat. Tevens sloot het OM een deal met Fred R. dat hij zijn criminele vermogen mocht houden. ‘En dat ging om een aanzienlijk groter bedrag dan bij Peter la S. Het betrof ruim 400 duizend euro.' Volgens Janssen kan je dan 'niet ontkennen dat Fred R. een financieel belang had bij de deal'. 'Je bent geen paranoïde, wantrouwige raadsman als je dat verband ziet. Fred R. had een financieel motief om belastend te verklaren.’
In 2014 werd bekend dat ‘moordmakelaar’ Fred R. een kroongetuigendeal had gesloten met het OM. Hij was een jaar eerder tot 28 jaar cel veroordeeld in eerste aanleg in het Passageproces. Het OM typeerde hem in 2013 – toen hij nog geen kroongetuige was – als een manipulator, als iemand die een cruciale rol had gespeeld bij een reeks liquidaties en die zich niet bekommerde om zijn slachtoffers.
In ruil voor zijn verklaring tegen onder meer Dino S. en Willem Holleeder werd in hoger beroep de straf van Fred R. gehalveerd. Volgens Janssen is de kroongetuigendeal niet bedoeld voor zware criminelen zoals moordmakelaar Fred R.. De deal met Fred R. zou niet proportioneel zijn.
'OM maakte fouten bij kroongetuige Peter la S.'
Na de pauze gaat advocaat Sander Janssen verder over de inzet van kroongetuige Peter la S. La S., ook wel ‘vieze’ Peter genoemd, stond in het Passageproces terecht wegens zijn betrokkenheid bij meerdere liquidaties. In 2006 besloot hij kroongetuige te worden. In ruil voor zijn getuigenis kreeg hij strafvermindering. In Passage werd hij veroordeeld tot een milde straf van 8 jaar cel.
Volgens Janssen heeft La S. veel meer voordeel gehad van zijn getuigenis. Zo mocht hij de 65 duizend euro die hij had gekregen voor de liquidatie van Kees Houtman (2005) houden van OM. Dat was in strijd met de richtlijnen van het OM zelf, aldus Janssen.
Aanvankelijk wilde La S. in de Passagezaak niet over Holleeder verklaren. Maar in zijn kluisverklaringen in 2007 vertelde La S. wel over de rol van Holleeder. Die delen werden in het Passageproces aanvankelijk weggelaten. La S. ‘wist destijds niet wat er op hem af zou komen’ als hij over Holleeder zou verklaren.
In 2011 veranderde La S. van gedachten. De zogenoemde ‘Holleeder-weglatingen’ mochten toen wel gebruikt worden. Destijds bleek dat La S. in 2007 al een beeld van Holleeder schetste als opdrachtgever van liquidaties. Holleeder zou tegen La S. hebben gezegd ‘Osdorp eerst’. Dat zou hebben betekend dat Kees Houtman, die in Osdorp woonde, als eerste geliquideerd moest worden.
Volgens advocaat Janssen weet La S. nu - 13 jaar later - weinig meer over dit Osdorp-moment. Wat hem betreft is er daarom sprake van vormverzuim door het OM: de verdediging kan geen goed onderzoek meer doen naar de juistheid van verklaringen van La S. in 2007. ‘Je kunt hem niet meer zinvol verhoren.’ La S. is in Passage vele malen ondervraagd, en beschikt over strafdossiers. Dat maakt het lastig om anno 2019 te achterhalen waarop La S. zijn herinneringen baseert.
Het moment waarop La S. Willem Holleeder hoorde zeggen dat ‘Osdorp eerst’ moest, is volgens Janssen een belangrijk moment. Als het waar is, is het de enige directe link in het dossier van een half miljoen pagina’s waaruit blijkt dat Willem Holleeder huurmoordenaars een opdracht gaf.
En er is, volgens Janssen, nog een reden waarom de verklaring van La S. niet door de beugel kan. La S. onderhandelde uitgebreid over het pakket voor getuigenbescherming. De crimineel wilde zijn beveiliging zelf regelen en ontving hiervoor zo'n 1,4 miljoen euro. Volgens Janssen genoot de getuige hierdoor wel degelijk financieel voordeel van zijn verklaring. 'Het is niet vol te houden dat daar geen beloningsaspect in zit.'
Janssen vraag de rechtbank om een 'richtinggevend' oordeel
‘Ik vind dat u een richtinggevende beslissing zou moeten op dit onderwerp.’ Met die oproep aan de rechtbank besluit advocaat Sander Janssen het eerste deel van het pleidooi. Hij hoopt dat deze rechtbank zijn redenering omtrent de inzet van kroongetuigen overneemt, en verwijst opnieuw naar het Passageproces waarin de rechters en raadsheren tot een ander oordeel kwamen. ‘In de zaak tegen Willem Holleeder speelt dezelfde problematiek een rol.’ Volgens Janssen heeft het OM allerlei toezeggingen gedaan die in strijd zijn met de wet.
Advocaat: ‘Het OM is de slager die zijn eigen vlees keurt’
Janssen schetst de politieke geschiedenis van de kroongetuigenregeling. Volgens hem is er door politici bij de invoering gestunteld met de regeling, en is er achteraf veel over gediscussieerd. Zo verwijst hij naar een stemming over de wet die na een borrel plaatsvond. Een VVD’er zou iets te diep in het glaasje hebben gekeken.
In de wet staat dat het OM alleen strafvermindering mag toezeggen. Er mag geen financieel voordeel zijn voor de kroongetuigen.
Er is alleen nog een tweede aspect aan de kroongetuigenregeling: de getuigenbescherming. Een andere afdeling binnen het OM maakt met de kroongetuigen afspraken over de bescherming en de veiligheid. De getuigenis en de bescherming zijn in theorie twee gescheiden trajecten. Men dacht, volgens advocaat Janssen, bij introductie van de regeling dat de afspraken over de veiligheid pas later aan de orde zouden komen. De getuigen zouden immers eerst nog hun straf moeten uitzitten.
Maar ‘de eerste de beste kroongetuige die zich aandiende’ wilde meteen weten hoe de rest van zijn leven eruit zou zien áls hij zou gaan getuigen. Voorafgaand aan het proces wilde hij afspraken maken over zijn veiligheid. Dat is destijds ook gebeurd. Kroongetuige Peter la S. wilde na het uitzitten van zijn straf zijn veiligheid zelf regelen. Daar heeft hij geld voor gekregen.
Voor advocaten is het een frustratie dat er nauwelijks kaders zijn voor de invulling van deze getuigenbescherming. ‘Of je iemand geld mag geven voor zijn veiligheid? Of er bandbreedtes zijn? Dat is allemaal niet geregeld. Dat is gek. De enige die het toetst is het OM zelf: de slager keurt zijn eigen vlees.’
AdvocaatJanssen is gepromoveerd op de inzet van kroongetuigen, en bespreekt de regeling in grote stappen.
Janssen: ‘Ik probeer het zo snel mogelijk te doen.’
Rechter Wieland: ‘Het is u gelukt.’
In het Passageproces - waarin veronderstelde criminele partners van Holleeder terechtstonden - oordeelde zowel de rechtbank als het gerechtshof dat de verklaringen van de kroongetuigen wél gebruikt mochten worden. Volgens Janssen sloegen de rechters destijds de ‘plank mis’.
Wie is Frank Wieland, de rechtbankvoorzitter die de advocaten moeten zien te overtuigen? Lees hier het profiel dat de Volkskrant eerder schreef. De rechter springt in het oog met zijn amicale toon en oprechte interesse in verdachten.Een veroordeelde omhelzen? ‘Typisch Wieland.’
Advocaat: het OM maakte fouten met de kroongetuigenregeling
De rechter constateert dat Janssen ‘op stoom is’. De advocaat praat in sneltreinvaart.
Janssen gaat nu verder met een juridisch betoog over het gebruik van de kroongetuige. Twee belangrijke getuigen in de zaak tegen Willem Holleeder hebben de status van een kroongetuige. Criminelen Peter la S. en Fred R. hebben belastend verklaard in ruil voor de belofte van strafvermindering.
Deze twee kroongetuigen speelden ook een belangrijke rol in een andere liquidatiezaak, het zogenoemde Passageproces. Mede op basis van hun verklaringen werd Dino S., de veronderstelde criminele partner van Willem Holleeder, tot levenslang veroordeeld.
Volgens Sander Janssen was het gebruik van deze kroongetuige een schending van de wet, er zouden door het OM toezeggingen gedaan die in strijd zijn met de wet. Volgens de advocaat mag een officier alleen toezeggen dat hij een lagere straf eist in ruil voor de verklaring. Er zijn alleen meer toezeggingen gedaan, stelt de advocaat.