De Schotse premier Nicola Sturgeon heeft Theresa May aan de lijn gehad, maar blijft erbij dat het brexitakkoord niet in het voordeel van Schotland is.
"Niet in nationaal belang"
Volgens Labour-leider Jeremy Corbyn is de nieuwe brexitdeal "niet in het nationale belang". De deal "komt niet tegemoet aan de noden van alle delen van het Verenigd Koninkrijk" en "geeft ons niet de veiligheid van een handelsrelatie in de toekomst", reageert hij. Zijn partij zal morgen later weten of ze tegen de overeenkomst zal stemmen.
Carmichael
Alistair Carmichael van de Liberal Democrats is niet te overtuigen. "Het is vrij duidelijk dat dit akkoord niet zal goedgekeurd worden door het Lagerhuis", zegt de man. "Als het vijf uur duurt om het te laten goedkeurden door het kabinet, haar vurigste supporters, hoe gaat het dan lukken in het parlement?", zo vraagt hij zich af. Volgens Carmichael is er nog een laatste optie: "Het gewoonweg niet doen".
Reactie Europese leiders
Verschillende Europese leiders hebben al gereageerd op het voorlopige brexitakkoord. Ze spreken van een "goede stap vooruit". Zo ook onze premier Charles Michel. Via Twitter noemt hij het voorlopige akkoord "een belangrijke stap vooruit". Maar waarschuwt toch: "We zijn er nog niet. We zullen de teksten nu zorgvuldig analyseren om te controleren of ze compatibel zijn met onze Europese waarden."
Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken spreekt van een stap in de goede richting. Net als Michel benadrukt hij in een tweet dat het voorstel eerst wel grondig moet bekeken worden. Ook de Finse premier Juha Sipila is positief, maar zegt ook dat er nog steeds inspanningen van beide kanten nodig zijn om tot een finaal akkoord te komen. Ook de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz is tevreden met het voorlopige resultaat.
Varadkar
De Ierse premier Leo Varadkar spreekt van een "opmerkelijke vooruitgang". "We hebben een bevredigende uitkomst voor alle belangrijkste Ierse prioriteiten", reageert hij. Het akkoord maakt de weg vrij voor een akkoord het de Raad van Europa later deze maand.
"Verraad"
UKIP-leider Gerard Batten heeft in een verklaring gereageerd op het akkoord. "Morgenochtend kunnen we het complete verraad verwachten van het resultaat van het referendum", schrijft hij.
"De echte strijd om de EU te verlaten begint in feite nu. UKIP zal de strijd nooit staken voor een complete en totale exit uit de EU."
Batten noemt de deal een overgave, maar UKIP zal daar nooit in meegaan, klinkt het. "In dat geval zal UKIP de politieke verzetsbeweging zijn", belooft hij.
Schotse tegenstand
Volgens de Schotse premier Nicola Sturgeon is het akkoord slecht voor de Schotse economie en zal het moeilijk zijn om in het parlement steun voor het voorstel te verwerven. "Het is duidelijk dat May haar kabinet amper op een lijn kan krijgen voor deze deal en het is ook steeds duidelijker dat ze problemen zal ondervinden om er in het parlement een meerderheid voor te vinden", reageert Sturgeon in een schriftelijke verklaring.
"Als dit akkoord inderdaad wordt verworpen door het parlement, dan moet de Britse overheid terugkeren naar de onderhandelingstafel om een beter akkoord te bemachtigen."
Leave ontevreden
Het Leave-kamp is helemaal niet opgezet met het akkoord. Volgens de harde brexiteers wordt het Verenigd Koninkrijk met deze overeenkomst een vazalstaat van de Europese Unie. Lees in onze abonneezone waarom dit brexitakkoord eigenlijk geen echte brexit betekent.
Barnier: "Geen toegevoegde waarde"
Michel Barnier, hoofdonderhandelaar voor de EU, geeft momenteel in Brussel een briefing over het akkoord. "De rechten van de burgers zijn altijd onze gemeenschappelijke prioriteit geweest, zowel voor burgers van de EU in het VK als VK-burgers in de EU", beklemtoont hij. "Al deze mensen zullen hun leven zoals voorheen kunnen verder zetten: ze kunnen er wonen, studeren en tijdens hun leven daar het gezelschap krijgen van hun familie."
Barnier bevestigt dat er een overgangsperiode ingesteld is die loopt tot december 2020. Tot dan zullen alle partijen "zich houden aan de huidige situatie wat betreft beleidsmaatregelen van de EU, een douane-unie en alle rechten die ermee verband houden." Op die manier zullen vooral kleine bedrijven zich kunnen voorbereiden op en aanpassen aan de verandering."
Bovendien is overeengekomen dat deze periode eenmalig kan verlengd worden als daar eensgezindheid over is.
Maar ondanks alles voelt Barnier zich echter "zeker niet tevreden". "Ik zie geen toegevoegde waarde in de brexit", stelt hij.
De speech van May
"Wiskundig gezien geen kans op slagen"
Het Conservatieve parlementslid Mark Francois zei aan Sky News dat er "wiskundig gezien geen manier was" dat May het brexitakkoord door het Britse Lagerhuis zal krijgen.
"Veel collega's zijn erg ongelukkig met deze deal. Ik sluit niets uit", zei hij over de mogelijke motie van wantrouwen die morgen wordt ingediend.
Geen ontslag
Er zijn voorlopig geen ministers die besloten hebben om naar aanleiding van de huidige brexitdeal ontslag te nemen. In aanloop naar de regeringsvergadering werd immers verwacht dat sommige ministers zouden opstappen uit protest, maar dat is dus nog niet het geval.
Reactie Guy Verhofstadt
Guy Verhofstadt, die mee aan de onderhandelingstafel zat voor het brexitakkoord, heeft in een videoboodschap op Twitter gereageerd op de aanvaarding van het akkoord door de Britse regering.
Verhofstadt hoopt dat het Verenigd Koninkrijk op een dag toch nog zal terugkeren naar de Europese Unie, maar tot dan zal dit akkoord het mogelijk maken om een hechte band tussen het VK en de EU te onderhouden, zegt hij. Het belangrijkste voor de EU is de bescherming van de rechten van de burgers, beklemtoont de liberaal. Bovendien werd met dit akkoord vermeden dat de Britten enkel zouden gebruik kunnen maken van de voordelen naar keuze van het EU-lidmaatschap.
May neemt het woord
In een korte persmededeling deelt May mee dat haar kabinet na een "lang, gedetailleerd en bevlogen debat" akkoord is gegaan met het brexitplan.
Volgens de Britse premier was dit akkoord "het beste dat er kon onderhandeld worden" met de Europese Unie. Toch werd er "niet licht" over deze beslissing gegaan, zegt ze.
May zegt dat het haar verantwoordelijkheid is om de beslissing toe te lichten. Dat zal ze morgen in het parlement doen. "Ik geloof stellig, met mijn hoofd en met mijn hart, dat dit in het belang van het hele Verenigd Koninkrijk is", gaat ze verder. "Ik weet dat er nog moeilijke dagen zullen volgen. Dit is een beslissing die erg diepgaand onder de loep zal genomen worden. Dat hoort ook zo en is volledig begrijpelijk."
Steun
Volgens de eerste berichten zou Theresa May het regeringskabinet hebben kunnen overtuigen van het brexit-voorakkoord, zo melden Britse media.
Bronnen binnen de Europese Unie zeggen dat ook Ierland akkoord gaat met het voorstel.
Persmededeling
Theresa May zal zo meteen in een persmededeling een stand van zaken geven over de vergadering met haar kabinet.
Vergadering afgelopen
De vergadering van May en haar regeringsleden is afgelopen en haar kabinet gaat nu uit elkaar, zo delen bronnen binnen de regering mee. Het is nu wachten op een officiële mededeling van May.
"Motie van wantrouwen"
De harde brexiteers binnen de Conservatieve Partij zullen morgen "hoogstwaarschijnlijk" een motie van wantrouwen instellen tegen partijleidster Theresa May. Dat schrijft de BBC. De voorstanders van een harde brexit zouden zo teleurgesteld zijn in het brexitakkoord dat ze May niet langer bekwaam achten voor haar leidinggevende functie.
Geen persconferentie, wel verklaring
De Britse regering laat weten dat Theresa May geen persconferentie zal geven vanavond. Ze zal wel een verklaring afleggen, maar journalisten krijgen niet de kans om vragen te stellen.
Open brief
De leiders van de vijf oppositiepartijen in het Britse Lagerhuis roepen Theresa May in een open brief op om vanavond het brexit-akkoord eerst toe te lichten in het parlement alvorens eens persconferentie te geven.
Volgens de partijleiders strookt die beslissing niet met de ministeriële code en is het "compleet ongepast" dat May eerst naar de pers stapt, luidt het in de brief die werd ondertekend door Jeremy Corbyn (Labour), Ian Blackford (SNP), Vince Cable (Lib Dems), Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) en Caroline Lucas (the Greens).
Dag van de waarheid voor May en haar brexit-plan: wat, waarom en hoe?
Verwacht wordt dat de regering nog de hele avond zal samenzitten. Maar waarover juist? We vatten het hier voor je samen.
Gedoogpartner May: "Gevolgen als premier niet bij standpunt blijft"
De partijvoorzitter van de Noord-Ierse Unionistische partij DUP, Arlene Foster, zegt dat de Britse premier Theresa May zich maar beter "aan haar vroegere standpunten" houdt. Anders zullen er "gevolgen" zijn. De DUP levert in het parlement in Londen gedoogsteun aan de Britse regering, omdat May's Conservatieve partij zelf geen absolute meerderheid heeft.
Foster zegt dat haar partij echter nog geen enkele officiële tekst heeft gezien.
Volgens Foster kunnen de unionisten in elk geval niet akkoord gaan met een deal waarbij het Verenigd Koninkrijk wordt opgesplitst. Ze verwijst daarmee naar de geruchten dat er voor Noord-Ierland specifieke, "diepe" voorwaarden komen, waarbij dat deel van het Verenigd Koninkrijk op een of andere manier toch nog in de Europese douane-unie zou blijven en de rest van het land niet.
Ministerraad loopt uit
Britse media vangen op dat May dan toch niet om 18 uur al een verklaring zal afleggen. De vergadering van de Britse regering zal wellicht uitlopen, mogelijk tot 19 of 20 uur Belgische tijd.
Oud-premier Tony Blair noemt ontwerpakkoord "capitulatie"
"Dit is geen compromis, maar een capitulatie." De Britse oud-premier Tony Blair gelooft niet in het voorakkoord dat de Europese en Britse onderhandelaars hebben gesloten en herhaalt zijn oproep voor een nieuw brexit-referendum.
Blair is een van de belangrijkste stemmen voor een tweede brexit-referendum. Hij liet vanmiddag zijn licht schijnen op de voorlopige deal tussen Brussel en Londen over de backstop, die een harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland moet vermijden, ook al is die tekst nog nergens verschenen.
"De aard van de deal die premier May heeft gesloten, is niet te verbergen. Dit akkoord is geen compromis, het is een capitulatie", zei hij. "Het is bedekt met een dikke laag glazuur, maar daaronder zit een oneetbare cake."
Volgens de oud-premier zal het Verenigd Koninkrijk gebonden blijven aan het Europees handelsbeleid, tot zowel de EU als het Verenigd Koninkrijk dat opzeggen. Brussel heeft met andere woorden een veto, hekelde hij.
Vertegenwoordigers van de 27 andere Europese lidstaten bespreken de tekst momenteel in Brussel. Als de Britse regering het licht op groen zet, komt de Europese Commissie vanavond mogelijk nog met een ontwerptekst voor het alomvattende brexit-akkoord. Dat zou volgens de BBC een klepper van 500 pagina's zijn.
Stand van zaken
• De Britse regering zit sinds 15 uur samen om het brexitakkoord dat gisteren is bereikt, te bespreken. Premier Theresa May legt rond 18 uur een verklaring af.
• Er wordt gespeculeerd dat een aantal ministers zullen opstappen. Ook de Noord-Ierse gedoogpartner van May, de Unionisten van de DUP, reageerden al negatief op het plan, net zoals een aantal 'harde' brexiteers.
• Keurt de regering het akkoord goed, dan komt er eind november een Europese top, maar wacht nog de belangrijkste horde: het Britse parlement.
Schotse premier: backstop-akkoord is "ergst mogelijke optie voor Schotland"
De Schotse premier Nicola Sturgeon is niet te spreken over het ontwerpakkoord tussen Brussel en Londen over de Ierse backstop. Wat nu op tafel ligt, is "de ergst mogelijke optie voor Schotland", verklaarde ze.
Het 'vangnet' moet vermijden dat er opnieuw een harde grens ontstaat tussen Ierland en Noord-Ierland als de EU en Groot-Brittannië na het aflopen van de overgangsperiode eind december 2020 nog geen nieuw handelsakkoord hebben.
De tekst voorziet dat het hele Verenigd Koninkrijk tijdelijk lid blijft van de douane-unie met de EU, tot er een oplossing is voor de grens. Voor Noord-Ierland komen er aparte voorzieningen, zodat dat dichter blijft bij de EU.
Maar voor Schotland is die deal "vernietigend", spaart premier Nicola Sturgeon de kritiek niet. "Niet alleen haalt het Schotland uit de interne markt, wat op zich al erg genoeg is, maar het zou ons in een concurrentiestrijd met Noord-Ierland werpen, dat wél in de interne markt kan blijven." Het akkoord zou de arbeidsmarkt en de investeringen in Schotland tenietdoen, "en dat is niet iets dat iemand zou mogen accepteren."
De Schotse premier is voorstander van een volledig lidmaatschap van de eengemaakte markt en de douane-unie. De Schotse bevolking stemde bij het brexit-referendum twee jaar geleden vóór blijvend lidmaatschap van de EU.
Haar partij SNP zal alvast tegen de deal stemmen als die in het parlement komt, zei fractieleider Ian Blackford vanochtend al.
May komt later met verklaring
Een kabinetsmedewerker van Downing Street 10 zegt dat premier Theresa May rond 17 uur lokale tijd (18 uur bij ons) een verklaring zal afleggen.
IMF: Kost voor Brits gezin gemiddeld 6.000 pond bij no-deal-brexit
Stapt het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de EU, dan zou dat elk gezin gemiddeld 6.000 pond (6.900 euro) kosten. Dat schrijft het Internationaal Monetair Fonds in een nieuw rapport. Volgens het IMF zou het bruto binnenlands product van het Verenigd Koninkrijk in een no-dealscenario 7,8 procent lager uitvallen omdat het land dan van de Europese eenheidsmarkt plots terugvalt op de handelsregels van de Wereldhandelsorganisatie WTO.
Wie moet May tevreden houden in het parlement?
Als het brexitakkoord vandaag in de regering wordt goedgekeurd, wacht de komende dagen en weken een nog veel moeilijkere horde: het Britse parlement. De Conservatieve partij van premier May heeft er met 316 zetels op 650 sowieso geen absolute meerderheid en is afhankelijk van de Noord-Ierse DUP.
The Guardian ziet vijf grote groepen in May's coalitie die ze nodig heeft voor steun.
- Conservatieve brexiteers van de harde lijn: 40 tot 80 parlementsleden
- Conservatieve pro-Europa-parlementsleden: een twaalftal
- Gematigde Engelse en Welshe Conservatieven: 200 tot 260 parlementsleden
- Schotse Conservatieven: dertien parlementsleden
- DUP: tien parlementsleden
Twee groepen lijkt May nu al kwijt te zijn, de DUP en de Conservatieve brexiteers van de harde lijn. Ook een aantal pro-Europa-parlementsleden hebben al gezegd sowieso tegen de regering te zullen stemmen. De gematigde Conservatieven lijken May wel te zullen steunen, maar mogelijk zal veel afhangen van de dertien Schotten uit May's partij. Zij losten vanmiddag al een schot voor de boeg dat ze geen deal zouden goedkeuren waarin May toegevingen aan Europa doet over de visserijrechten in de wateren rond Schotland. De EU wil dat Europese vissers ook na de brexit het recht krijgen in Britse wateren te vissen.
Zonder steun van de Schotse parlementsleden uit haar partij wordt het moeilijk voor May. "May kan deze stemmen gewoon niet missen", klinkt het bij BBC-journaliste Laura Kuenssberg. Bovendien zijn de oppositiepartijen niet meteen van plan May uit de nood te helpen, enkele uitzonderingen bij bijvoorbeeld Labour niet te na gesproken.
Ex-brexitminister: "Dit akkoord is verraad"
Voormalig minister voor de brexit David Davis, die in juli opstapte uit onvrede met de onderhandelingsstrategie van premier May, zegt dat het akkoord "een verraad van het resultaat van het referendum" zou zijn, met "onomkeerbare gevolgen voor jaren".
Hooggespannen verwachtingen
De verwachtingen zijn hooggespannen aan Downing Street 10. "Terug door grote vraag, de deurcamera", tweet een ITV-redacteur met daarop een livebeeld van de zwarte deur van May's ambtswoning, waar voorlopig nog niet veel te zien valt:
Wie zijn de grootste tegenstanders in de regering?
De Britse regering is al maanden verdeeld tussen voor- en tegenstanders van een 'harde' brexit. Een aantal politici van de harde lijn, zoals Boris Johnson, stapten maanden geleden al op uit de regering uit onvrede met de manier waarop May de onderhandelingen aanpakte. Maar ook vandaag vallen ontslagen te verwachten, en het is af te wachten hoe groot de schade voor May daardoor zal zijn. Komt er te veel tegenstand uit haar eigen partij, ziet haar toekomst er niet bepaald rooskleurig uit.
Vooral Dominic Raab, de staatssecretaris verantwoordelijk voor de brexit en de opvolger van David Davis, die in juli opstapte, wordt genoemd als mogelijke opstapper. Hij is erg pro-brexit, en zijn ontslag zou een grote klap zijn voor May. Ook staatssecretaris voor handel Liam Fox, de enige nog overblijvende oorspronkelijke brexiteer uit de regering-May, is kritisch, net als Andrea Leadsom, de huidige parlementsvoorzitter.
Minder bekende kanshebbers voor ontslag zijn Penny Mordaunt, staatssecretaris voor Internationale Ontwikkling, en Esther McVey, staatssecretaris voor Werk en Pensioenen.
Brussel laat geen woord los
De Europese Commissie houdt de lippen stijf op elkaar over het veronderstelde principeakkoord tussen de Britse en EU-onderhandelaars over de brexit. "Wij gaan niet in op alle berichten van de afgelopen 24 uur. We zullen iets zeggen als er iets te zeggen valt, en dat is niet nu. Het proces gaat door, in Londen en Brussel", aldus de commissiewoordvoerder.
Wat zijn de volgende stappen?
Torpedeert de regering straks het voorstel niet, dan kan er deze maand nog een Europese top plaatsvinden met het oog op een terugtrekkingsakkoord. Die zou volgens de Ierse premier Leo Varadkar op zondag 25 november plaatsvinden.
Komen Brussel en Londen daar tot een akkoord, dan hebben ze nog tot 29 maart volgend jaar om de tekst door het Europese parlement en het Britse parlement te loodsen. Vooral dat laatste is geen sinecure: May heeft de steun van haar eigen partijgenoten nodig en die van de Noord-Ierse unionisten van DUP, maar die hebben al laten weten geen enkel voorstel te steunen dat Noord-Ierland anders behandelt dan de rest van het Verenigd Koninkrijk.
May doorstond vragenuurtje in parlement
Vlak voor de cruciale vergadering May in het parlement ondervraagd over het ontwerpakkoord. "Wat we hebben onderhandeld is een akkoord dat beantwoordt aan de wil van het Britse volk", zei ze. Maar May kreeg een spervuur aan kritische vragen, ook van eigen partijgenoten.
Peter Bone bijvoorbeeld noemde de deal "onaanvaardbaar". "U beseft toch dat u niet alleen mijn steun en die van mijn kiezers verliest als u dit goedkeurt, maar ook die van verschillende andere Tory-parlementsleden", beet hij de premier toe.
Ook Labour-leider Jeremy Corbyn reageerde sceptisch. "Labour aanvaardt de uitslag van het referendum. Maar dit wanordelijk boeltje aanvaarden we niet", zei hij.
May zelf benadrukte dat de tekst "beantwoordt aan de wil van het Britse volk". Over de details bleef de premier op de vlakte. Corbyn wilde weten of het Verenigd Koninkrijk zonder toestemming van de EU uit het backstop-plan voor de Ierse grenskwestie zal kunnen stappen, maar daar wilde May niet op antwoorden. "Er zal een backstop zijn, maar geen van beide partijen wil die gebruiken", klonk het vaag. De premier benadrukte wel dat elke regeling sowieso tijdelijk moet zijn.
Waar gaat het om?
Europese en Britse onderhandelaars zijn het gisteren in Brussel eens geraakt over het scheidingsverdrag tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.
Wat is het verdrag?
De Britten stemden op 23 juni 2016 in een referendum vóór het vertrek uit de EU. Later werd als uitstapdatum 29 maart 2019 gekozen. Dan zal het Verenigd Koninkrijk geen lidstaat van de Europese Unie meer zijn.
In het scheidingsverdrag staan de details over de EU-uitstap opgesomd, maar wordt ook beschreven hoe de toekomstige relaties eruit zullen zien. Het document van 400 tot 600 pagina's bestaat uit drie grote delen: de financiële regelingen over hoe de al eerder afgesproken verplichtingen, de post-brexitregels voor EU-burgers in het VK en Britse burgers in de EU, en de kwestie van de Ierse grens.
Waarom is de Ierse grenskwestie zo moeilijk?
De grens tussen Ierland, een EU-lidstaat, en Noord-Ierland, dat deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk, wordt na de brexit ook een Europese buitengrens met in principe opnieuw douane-controles. Maar door de gevoelige geschiedenis op het eiland liggen die controles zeer moeilijk. Maar de Britten willen zowel uit de Europese eenheidsmarkt als uit de douane-unie stappen, dus controles zijn onvermijdelijk.
Het Verenigd Koninkrijk en de EU willen op termijn een handelsverdrag sluiten, waarbij die grenskwestie niet meer zal spelen. Maar dat kost tijd. Is er nog altijd geen verdrag na afloop van de overgangsperiode in december 2020, treedt de zogenaamde 'backstop' in werking, genoemd naar het veiligheidshek bij honkbal, dat voorkomt dat fout geslagen of geworpen ballen in het publiek terechtkomen.
Bij die backstop zit het heikelste punt.
De EU stelde voor Noord-Ierland in de eenheidsmarkt en douane-unie te houden. Maar dat zou de facto leiden tot controles en een scheiding tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk. Heiligschennis voor de Britten en zeker voor de Noord-Ierse Unionisten, de voorstanders van de Unie met Groot-Brittannië.
De EU verwierp dan weer het Britse voorstel: in de praktijk in de douane-unie met de EU blijven. Dat zou betekenen dat de Britten enkel kunnen profiteren van de rechten en de voordelen van een douane-unie, zonder te moeten voldoen aan de verplichtingen.
Wat is de oplossing?
In het akkoord zou nu zijn afgesproken dat het hele Verenigd Koninkrijk toch in een soort douane-unie blijft maar dat er voor Noord-Ierland "diepere" douane-bepalingen komen en dat het hele Verenigd Koninkrijk zich aan een aantal Europese voorwaarden zal moeten houden, bijvoorbeeld op het vlak van concurrentie, staatssteun, milieu, enzovoort. Bovendien zullen de Britten niet alleen kunnen bepalen wanneer de 'backstop' eindigt.
Wat vindt de Britse regering van de oplossing?
Volgens premier May komt het akkoord volledig tegemoet aan de wens van de bevolking die is gebleken uit het referendum. Maar harde brexiteers, zoals de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, ziet vooral nadelen en zegt dat het VK een vazalstaat van de EU wordt. Het is afwachten of ook huidige ministers dat standpunt delen.
Theresa May's coalitiepartner DUP, de Noord-Ierse Unionisten, heeft bovendien al laten verstaan dat ze niet tevreden zijn dat er toch een onderscheid wordt gemaakt tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk.
Britse regering komt samen om 15 uur
Om 15 uur Belgische tijd komt de volledige Britse regering bij elkaar in Downing Street 10, de ambtswoning van premier Theresa May. Dan zal duidelijk worden of het volledige kabinet achter het bereikte akkoord kan scharen. Mogelijk nemen een aantal ministers, die voor een hardere brexit zijn, ontslag.